به گزارش عیارآنلاین، جعفر مهراد استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز در گفت‌وگویی با بیان اینکه در تعداد دانشجویانی که از دانشگاه‌های الف کشورهای جهان با مدرک دکتری فارغ‌التحصیل می‌شوند افزایش زیادی مشاهده می‌شود، گفت: سرمایه‌گذاری هنگفتی در تحقیق و توسعه به ویژه در اقتصادهای نوظهور صورت می‌گیرد. در برزیل تعداد دانشجویانی که با مدرک دکتری بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹ فارغ‌التحصیل شده‌اند صد در صد افزایش نشان می‌دهد، در حالیکه کشور چین بین سال‌های ۱۹۹۸ و ۲۰۰۸ افزایش ۴۰۰ درصدی را تجربه کرده است. این توسعه حیرت آور، چشم اندازی را در تحقیق و توسعه می‌نمایاند که چند قطبی است. اکنون در کشورهایی که دارای برنامه‌ریزی نظام‌مند هستند می‌توانیم گفتمان و رشد را در تحقیق و توسعه به طور توامان مشاهده کنیم.
وی افزود: گفتمان در جوامع مدرن به این معنی است که زبان جوامع علمی جهانی شده، در حالیکه چالش‌ها را باید با توجه به دانش‌های جدید و خلق نوآوری‌ها رفع و رجوع کرد. در این رابطه می‌توان به ۳ عامل به عنوان پیشران‌های اصلی تحقیق و توسعه و با تاکید بر آموزش در مقطع دکتری اشاره کرد.
مهراد گفت: اولین عامل تغییرات حاصل در جهانی شدن و بین‌المللی سازی است. دومین عامل مربوط به انگیزه‌های قوی در ایجاد جوامع دانشی مبتنی بر مهارت‌های بالا بر نیروی انسانی است.سومین عامل نیز به رشد فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی که در رقابت و همکاری در بازارهای جهانی تاثیرگذار است مربوط می‌شود.
بنیانگذار ISC اظهار داشت: در تشریح بعد گفتمان به عنوان یک پیشران می‌توان به کشورهایی مانند ترکیه، آفریقای جنوبی، مالزی، تانزانیا برزیل استناد کرد.جامعه دانشی جهانی کنونی ایجاب می‌کند که فارغ‌التحصیلان با دانش سطح بالا پیچیدگی‌های مسائل جهان و کشورهای خود را حل و برطرف کند. دومین پیشران، رشد تعداد دانشجویان دکتری در اروپا، امریکا و آمریکای لاتین است که هر ۳ قاره بین سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۱۰ با یک افزایش ۵۰ درصدی در فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با مدرک دکتری مواجه بودند.
وی با اشاره به افزایش قابل توجه سهم تحقیق و توسعه، گفت: بودجه آمریکا از این نظر در سال ۲۰۰۵ میلادی ۶۰۰ میلیارد دلار و در سال ۲۰۱۰ میلادی یک هزار میلیارد دلار بوده است. در حالیکه رشد پژوهشی در اقتصادهای نوظهور قابل توجه است، اما طبق آمارهای بانک جهانی در حوزه منابع انسانی برای تحقیق و توسعه که بر اساس تعداد پژوهشگران به هر یک میلیون نفر سنجیده می‌شود، شکاف وجود دارد.
به گفته وی، آمریکا و ژاپن هر دو بیش از ۵ هزار دانشمند نسبت به هر یک میلیون نفر جمعیت دارند در حالیکه در اروپا در حدود ۳ هزار نفر و در چین حتی با افزایش ۹۵ درصدی در دهه گذشته تعداد دانشمندان نسبت به هر یک میلیون نفر در حدود هزار دانشمند است.
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز در ایران در دهه گذشته و در سال‌های اخیر تعداد دانشجویان دکتری به طور شگفت‌آوری افزایش یافته است. پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی صورت‌های مختلف دارد به طوریکه پذیرش دانشجوی دکتری از کنکور سازمان سنجش گرفته تا پذیرش دانشجوی استعداد درخشان و ممتاز در مقطع دکتری بدون آزمون، دکتری پژوهش محور و پردیس‌های بین‌المللی انجام می‌شود.
وی اضافه کرد: در مورد اول هدف ظاهرا فراهم آوردن زمینه جذب برگزیدگان علمی و مستعد مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور است و در مورد دوم هدف بیشتر کسب درآمد و پذیرش دانشجوی دکتری پولی در کنار تربیت دانشجو طبق استانداردهای تعیین شده است.
مهراد افزود: اکنون نرخ بیکاری، طبق گفته کورش پرند معاون وزیر کار در بین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی ۱۸٫۹ درصد است، این در حالی است که تعداد دانشجویان کشور به مرز ۴٫۶ میلیون رسیده‌اند.
* از کل جمعیت دانشجویی تعداد ۱۱۲ هزار به کارشناسی ارشد و ۳۵ هزار نفر به دانشجویان دکتری تعلق دارند
استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز گفت: در حالی که در آمریکا، ژاپن و چین در محاصره نسبت محققان به جمعیت از عنوان دانشمند استفاده می‌شود، طبق مطالعات دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در بحث نیروی انسانی مولد و متخصص در ایران از این نیروها با عنوان محقق استفاده می‌شود.
وی افزود: طبق تعریف، محقق فردی است که بیشتر اوقات خود را صرف پژوهش‌های علمی و فنی می‌کند و بیشتر دارای مدرک کارشناسی ارشد یا بالاتر یا معادل آن در دوره‌های غیردانشگاهی است. این مورد یک شاخص مهم است که داوری اطلاعات در این حوزه در ایران به علت نبود آمارهای درست دشوار بوده و آمارها تقریبا گذشته‌نگر است.
چهره ماندگار کشور گفت: با وجود این، تعداد محققان رو به افزایش ناشی از جذب حداکثری دانشجویان تحصیلات تکمیلی است که در سال قبل انتقادات زیادی نیز به پذیرش غیرمتعارف دکتری در دانشگاه آزاد به عمل آمد. البته همین نقد به دانشگاه‌های پولی نیز وارد است که هر دو از فرصت خالی ماندن صندلی‌ها در کنکور کارشناسی ۱۳۹۳ استفاده کرده و جذب دانشجوی دکتری بیشتر را تجربه کردند.
وی ادامه داد: دانشگاه آزاد تعداد دانشجویان دکترای خود را از ۴ هزار نفر در سال ۱۳۹۲ یکباره به حدود ۱۳ هزار نفر در سال ۱۳۹۳ افزایش داد.
به گفته مهراد، سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی علم و فناوری تکالیفی را برای دانشگاه‌ها معین کرده است که از آن جمله می‌توان به داشتن قابلیت‌های علمی و امکانات لازم به ویژه آزمایشگاه‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر جهانی اشاره کرد.
وی افزود: به نظر می‌رسد داستان افزایش پردیس دانشگاه‌های دولتی و افزایش دانشجوی دوره دکتری در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد شبیه هم و تکرار هم است. برای محقق شدن اسناد بالادستی لازم است معیارهای علمی رعایت شود، رعایت این معیارها به توسعه پایدار منجر می‌شود. بودجه‌های پژوهشی ناچیز در هر دو نظام دولتی و خصوصی به این مساله کمک نمی‌کند.
وی اضافه کرد: بر این اساس به نظر می‌رسد دانشگاه‌های کشور از نظر گفتمان و رشد به صورت توامان حرکت نمی‌کند، رشد کمی دانشجو و دانشگاه‌ها بسیار زیاد و گفتمان به عنوان جامعه دانشی در بین دانشگاه‌های کشور اندک است.
مهراد عنوان کرد: بودجه تحقیق و توسعه در آمریکا در سال ۲۰۱۱ در حدود ۲٫۷ درصد، در چین در سال ۲۰۱۳ میلادی ۲٫۰۸ درصد، در ژاپن در سال ۲۰۱۱ در حدود ۳٫۶۷ درصد، در کره جنوبی در سال ۲۰۱۲ میلادی ۴٫۳۶ درصد، در هندوستان در سال ۲۰۱۱ میلادی ۰٫۰۹ درصد، در برزیل در سال ۲۰۱۱ در حدود ۱٫۸ درصد در ترکیه در سال ۲۰۱۲ میلادی ۰٫۹۲ درصد، در آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۱ میلادی ۰٫۰۷ درصد، در مالزی در سال ۲۰۱۰ میلادی ۰٫۶۳ درصد و در ایران طبق آمار ویکی پدیا در سال ۲۰۱۴ میلادی ۰٫۱۲ درصد گزارش شده است که این آمار از قائم مقام معاون تحقیقاتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام شده است. آماری که از سوی مقامات آموزش عالی کشور در این حوزه انتشار می‌یابد رقمی بیشتر از ۵۰ درصد را نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه طبق سیاست‌های ابلاغی علم و فناوری از سوی رهبر معظم انقلاب میزان سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی باید به ۴ درصد برسد، اظهار داشت: در آمار منتشره توسط بانک جهانی، میزان سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی برای جمهوری اسلامی ایران سهمی منظور نشده است. این در حالی است که بسیاری از کشورها حتی کشورهای همسایه از قبیل افغانستان آمار خود را منتشر کردند.
وی عنوان کرد: می‌دانیم که انجام هر کاری از طریق تحقیق و توسعه امکان‌پذیر است، می‌توان برخی چالش‌های مهم پیش رو را با افزایش دانش و شناخت جهان پیرامون از بین برد. خلق نوآوری بدون بودجه مناسب نشدنی است. در حالیکه بودجه تحقیق و توسعه تنها شاخص برای برخورد با مسائل علمی نیست، اما به یقین در بین سایر عوامل مانند سطوح آموزشی علوم، فناوری و مهندسی، بازارهای سرمایه‌ای، مراقبت‌های بهداشتی، زیرساخت‌ها و حقوق مالکیت یکی از عوامل مهم محسوب می‌شود. از این رو به موازات جذب حداکثری دانشجو در دوره‌های دکتری و به عنوان موتور محرکه تولید علم باید نسبت به اصلاح سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی اقدام کرد.
به گفته وی، در برنامه‌های سازمان کنفرانس اسلامی پیشنهاد شده است که کشورهای اسلامی بودجه تحقیق و توسعه خود را تا سال ۱۴۴۴ هجری قمری به بیش از یک درصد افزایش دهند. در این بین تونس کشوری است که از این شرط برخوردار است.
منبع: فارس
The post لزوم افزایش سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی/ سهم نامشخص ایران در آمار بانک جهانی appeared first on عیارآنلاین.