دلایل افت علمی کشور و راهکارهای بازگشت به ریل شتاب علمی

**عدم‌تشکیل جلسات شورای عتف هدایت‌گری علم و فناوری را دچار مشکل کرد

پورعباس افزود: عامل بعدی در این زمینه، عدم تشکیل جلسات شورای عتف [شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری] در دو سال اخیر بود. ریاست این شورا با رئیس‌جمهور است و وقتی جلسات این شورا تشکیل نشود بخش عمده‌ای از مسائل بین‌وزارتخانه‌ای مغفول می‌ماند و هدایت‌گری درستی در مسیر علم و فناوری صورت نمی‌گیرد.

استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر با اشاره به اینکه طی چند سال اخیر مأموریت وزارتخانه در حوزه پژوهش و فناوری ضعیف شد، تصریح کرد: ضعف شدید مدیریت علمی، تخصیص بودجه علمی و فناوری و تعطیل شدن بسیاری از پروژه‌های ملی که حدود ۴۰ پروژه است به‌دلیل عدم تخصیص بودجه از دیگر عوامل کاهش رشد شتاب علمی کشور است.

پورعباس تأکید کرد: مجموع این عوامل باعث شد در مدت سه سال اخیر وزارت‌‌ علوم بیشتر به وزارت آموزش تبدیل شود و مباحث تحقیقات و فناوری آن کمرنگ شود.

وی با اشاره به دلایل دیگر در زمینه کاهش رشد علمی کشور تصریح کرد: بروز حاشیه‌های سیاسی در دانشگاه‌ها که رهبری در سخنان خود به آن اشاره کردند دانشگاه‌ها را تحت تأثیر قرار داد و تمرکز اساتید را از مسائل علمی به مسائل حاشیه‌ای کشاند.

این استاد دانشگاه افزود: عدم حمایت دانشجویان دکتری، کاهش جذب دانشجویان دکتری، کمرنگ شدن مشوق‌های لازم و موارد مرتبط با پشتیبانی‌های مالی از دانشجویان دکتری نیز در این زمینه تأثیرگذار بود و دانشگاه‌ها را دچار افت علمی کرد، در واقع می‌توان گفت عدم هدایت پژوهش و تحقیقات و توسعه فناوری‌ها از طریق دستگاه‌های مربوطه اثر خود را در این زمینه گذاشت.

وی با بیان اینکه نقش وزارت‌ علوم در حوزه پژوهش و تحقیقات کمرنگ است و دستورالعمل تشویقی و تثبیتی مناسبی در این زمینه ندارد، به برخی راهکارها برای سرعت بخشیدن به رشد علمی کشور اشاره کرد و یادآور شد: وزارت علوم در بخش مدیریتی علمی و پژوهشی باید تجدیدنظر اساسی کند و نیروهای قابل، مدیر و افرادی که می‌توانند این موتور متحرک را روشن کنند در این بخش فعال کند.

پورعباس با اشاره به میزان و سهم بخش پژوهش از تولید ناخالص ملی کشور، گفت: در حال حاضر این سهم در بودجه به عدد کمتر از نیم درصد رسیده‌ و باید بتوانیم سهم پژوهش از درآمد ناخالص ملی را به یک‌و‌نیم یا دو درصد برسانیم. وجود پروژه‌های فناوری نیز در این زمینه تأثیرگذار است. وجود این پروژه‌ها می‌تواند تأثیرگذار باشد. پروژه‌هایی را که تقریباً نیمه‌تعطیل شدند باید مجدداً فعال و سازمان‌دهی کرد.

*تجدیدنظر در بخش بودجه‌ای و مدیریتی بخش پژوهش

استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر تصریح کرد: معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، وزارت علوم و وزارت بهداشت باید در این حوزه تجدیدنظر مدیریتی و بودجه‌ای داشته باشند و مشوق‌های پژوهشی را برای پژوهشگران و اساتید در نظر بگیرند.

وی تأکید کرد: وزارتخانه‌های مربوطه جو کاذب سیاسی یا همین سیاسی کاری را از دانشگاه‌ها برچینند و فضای دانشگاه‌ها را به فضایی برگردانند که غالب گفتمان‌ها در دانشگاه‌ها  گفتمان‌های علمی پژوهشی شود. در حال حاضر این گفتمان‌ها تا حدود زیادی تحت تأثیر مسائل حاشیه‌ای است و گفتمان‌هایی که به دانشگاه تحمیل شده تمرکز علمی را از بین برده است.

پورعباس اضافه کرد: با تغییر این رویکردها و سیاست‌ها طی شش ماه تا یک سال آینده می‌توان به احیای مجدد تلاش‌هایی که در گذشته صورت گرفته پرداخت و علم و پژوهش را  دوباره در ریل قبلی خود قرار داد که محصول آن شتاب رشد علمی کشور خواهد بود.

منبع: تسنیم