همکاری‌های علمی و فناوری پلی میان امریکا و کوبا(بخش دوم)

بیماری‌های همه‌گیر و مشوق‌ها: نمونه بیماری‌های منتقله[۹]

سرمایه‌گذاری سنگین کوبا در پژوهش در بیماری‌های عفونی ومنتقله از پشه را در اولین سال‌های دهه ۱۹۶۰-جزیره‌ای که اواخر دهه۱۸۰۰ از ایالت متحده استقلال یافت-در یک بافت تاریخی گسترده تر قابل درک می‌باشد.

در طول جنگ استقلال کوبا (بخشی از آن چه به عنوان جنگ اسپانیا و آمریکا شناخته می‌شود)، پشه انتقال دهنده تب زرد مسئول تلفات بیشتری در ارتش بود تا جنگ. در واقع، بهداشت ضعیف و پتانسیل موجود برای گسترش بیماری‌های همه‌گیر در میان توجیهات بسیار، یکی از علل دخالت‌های ایالات متحده در جنگ کوبا با اسپانیا در سال ۱۸۹۸ بود. بیماری همه گیرتب زرد فقط برای جنگ بد نبود. بلکه برای کسب و کار و برای آینده معاملات تجاری بین ایالات متحده و کوبا نیز بد بود. بنابراین، این مسئله یکی از نگرانی‌های مقامات ایالت متحده بعد از پیروزی بر اسپانیا در جنگ کوبا بود، لذا مسئله حفاظت در برابر بیماری‌های همه گیر در این جزیره یکی از مواردی بود که در پلات متمم قانون اساسی ۱۹۰۱ گنجانده شده بود. لذا اگر کوبا می خواست حتی استقلال اسمی‌اش را حفظ کند و از مداخلات نظامی آینده امریکا جلوگیری کند، شرایط خاصی را باید می‌پذیرفت. بر این اساس ماده ۵[۱۰] از پلات متمم قانون اساسی کوبا را ملزم می‌کند تا از گسترش بیماریهای منتقله خصوصا در مناطقی که با امریکا تجارت دارند جلوگیری کند.

پس از آنکه پلات متمم قانون اساسی ایجاد شد، ایالات متحده این حق را پیدا کرد که اگر شرایط بهداشتی در این جزیره رو به وخامت گذاشته شود بتواند در امور کوبا مداخله نظامی کند. بر این اساس، بهداشت در کوبا به موضوع امنیت ملی تبدیل شد و برای حفظ حاکمیت کشور کوبا حیاتی شد.

بهداشت عمومی، و نه فقط کنترل بیماری‌های عفونی بعد از به قدرت رسیدن کاسترو و انقلابیون به اولویتی در کوبا تبدیل شد. کمتر از یک ماه پس از اعتراضات در هاوانا در ژانویه سال ۱۹۵۹، دولت انقلابی جدید یک توافق مشترک با سازمان بهداشت پان آمریکا (PAHO) برای راه اندازی یک کمپین برای کنترل بیماری مالاریا و منتقله در سراسر کشور امضا کرد. به عنوان یک نتیجه، به لطف برنامه ریشه کنی تهاجمی در سراسر جزیره و سرمایه‌گذاری سنگین در طرح نظارت و گزارش بیماری‌ها، سال ۱۹۶۷،-سالی که سابین از کوبا دیدار کرد- آخرین سالی بود بیماری همه‌گیر مالاریا در کوبا گزارش شده است.

سرمایه‌گذاری اولیه کوبا در پژوهش و نظارت بر بیماری منتقله در سال ۱۹۸۱بسیار استادانه بود, این در زمانی بود که مقامات کوبا با شیوع تب هموراژیک دانگ مواجه شد.

علاوه بر منابع و تخصص موجود در کوبا ، عنصر حیاتی دیگری که در مواجه کوبا با شیوع این بیماری در کوبا موثر بود. این عنصر مبادلات زیست پزشکی غیر رسمی بود که در اواخر دهه ۱۹۸۰ بین دانشمندان کوبایی و امریکایی شروع شده بود. این مبادلات علاوه بر تاثیر آن بر شیوع تب دانگ، همچنین به راه‌اندازی بخش بیوتکنولوژی کوبا کمک کرد و به عنوان یک نقطه پرش برای همکاری‌های علمی آینده میان دو کشور عمل کرد.

تبادل اولیه در ماه نوامبر سال ۱۹۸۰ آغاز شد زمانی که راندولف لی کلارک[۱۱]، یک انکولوژیست مشهور جهان و رئیس موسس مرکز سرطان دکتر اندرسون در هوستون، به یک هیئت که به کوبا سفر می‌کردند پیوست. کلارک قبلا به عنوان مشاور تحقیقاتی در گونه‌ای از علم زیست پزشکی به ریچارد نیکسون رئیس جمهور خدمت کرده بود. زمانی که در کوبا، کلارک فرصت گفتگو با کاسترو را یافت درگیر تحقیقاتی پیشگامانه در مورد اینترفرون- یک خانواده از پروتئین های درگیر در سیستم ایمنی بدن -بود. دو مرد به طور مشابه در مورد پتانسیل اینترفرون در زمینه تحقیقات سرطان و فراتر از آن، که به عنوان نقطه شروع برای یک مقیاس کوچک ابتکار دیپلماسی زیست پزشکی بین دانشمندان در هوستون، هاوانا، و، بعد، هلسینکی می‌توانست خدمت کند، مشتاق بودند.

کلارک به عنوان یک نتیجه از بحث خود با رئیس جمهور کاسترو، برای میزبانی دو دانشمند کوبایی در آزمایشگاه اینترفرون هوستون برای چند ماه بعد موافقت کرد. علاوه بر این، پس از بازگشت به کشور، کلارک به همکاران جدید کوبایی خود مقالات علمی را که در کوبا در دسترس نبودند و اطلاعاتی از تحقیقات خود ارائه کرد. کلارک همچنین برای برقراری ارتباط دانشمندان کوبایی به کری کنتل[۱۲]- پیشگام در تحقیقاتی اینترفرون – کمک کرد. پس از پیشنهاد کلارک و دعوت‌های بعدی کنتل، در ماه مارس ۱۹۸۱ یک گروه کوچک از دانشمندان کوبا به رهبری مانوئل لیمونتا [۱۳] به امریکا رفتند و چند هفته در محل اقامت شان را صرف مطالعه با کنتل که تخصص خود را در مورد تولید مثل در مقیاس بزرگ اینترفرون به اشتراک گذاشته بود کردند. در آن زمان، اینترفرون هنوز برای کاربردهای بالینی استفاده نمی شد، اگر چه بسیاری از محققان، از جمله کوبایی‌ها، مشتاق برای تست بالقوه کاربردی‌تر آن بودند.

در طول چند ماه آینده، و تماس مکرر با کلارک و کنتل، محققان کوبا ظرفیت داخلی‌شان را برای تولید مقادیر زیادی از اینترفرون توسعه دادند. بر این اساس، زمانی که تب دانگ در اواسط سال ۱۹۸۱ در کوبا شیوع پیدا کرد- این اولین شیوع بیماری در نوع خودش در آمریکا در بیش از یک قرن بود – دانشمندان کوبایی و مقامات بهداشت عمومی تخصص تازه به دست آورد خود را اعمال کردند، به طور موثر با استفاده از اینترفرون به یک مداخله پیشگیرانه دست زدند.

کوبا پس از دستیابی به موفقیت‌های مربوط به اینترفرون و انفجار تحقیق و نوآوری‌های علمی پس از آن (در آن زمان، کوبا تنها کشوری در خارج از جهان پیشرفته صنعتی بود که قادر به تولید اینترفرون شده بود و برای اولین بار قادر به استفاده از این نوع در استفاده‌های بالینی شده بود)، به عنوان یک مرکز بیوتکنولوژی کاربردی در نیمکره و در واقع در میان کشورهای با در آمد پایین و متوسط در سراسر جهان پدید آمده بود. کوبا میزبانی منظم سمپوزیوم‌هایی در حوزه بیوتکنولوژی و اینترفرون‌ها را آغاز کرد که به سرعت مورد توجه و علاقه دانشمندان از سراسر جهان از جمله سابین شد. در واقع، در سال ۱۹۸۳ سابین (به همراه برجسته دیگر مانند کلارک) برای حضور در اولین سمینار بین المللی کوبا در اینترفرون به کوبا بازگشت .

چند سال بعد، در آوریل سال ۱۹۸۷، سابین برای دریافت بالاترین جایزه علوم پزشکی کوبا[۱۴] به هاوانا بازگشت. کاسترو، رئیس جمهور کوبا، این جایزه را برای به رسمیت شناختن سهم سابین برای پژوهش‌های پزشکی‌اش و تلاش هایش در ترویج همکاری بین المللی به نفع بشریت به او اهدا کرد. (این جایزه به نام کارلوس . فینلی، دانشمند کوبا ثبت شده است. او برای اولین بار پشه Aedesaegypti را به عنوان حامل ویروس تب زرد در اواخر سده۱۸۰۰شناسایی کرد و در ادامه به همکاری با دانشمندان ایالات متحده، از جمله والتر رید[۱۵]، در کمیسیون تب زرد [۱۶]در سال ۱۹۰۰ پرداخت. ) بازدید سابین در این سال از کوبا، شامل یک سری از جلسات با بازیگران کلیدی مانند اسماعیل کلارک[۱۷]، معاون رئیس آکادمی علوم کوبا، گوستاو کوری[۱۸]، مدیر موسسه پدروکوری طب گرمسیری[۱۹]، خولیو تجا- وزیر بهداشت کوبا -و لیمونتا[۲۰]، یکی از بنیانگذاران بیوتکنولوژی در کوبا و از پیشگامان اینترفرون اولیه بود.

سابین چند روز پس از بازگشت از سفر خود، در تاریخ ۲۴ آوریل سال ۱۹۸۷، به وزیر بهداشت تجا[۲۱] در نامه‌ای پیشنهاد یک ابتکار مشترک میان ایالات متحده و کوبا با تمرکز بر تب دانگ را داد. علاقه سابین به تب دانگ و دخالت در تحقیقات بین المللی تب دانگ به دهه ۱۹۴۰ برمی‌گشت. زمانی که او به عنوان یک افسر در سپاه پزشکی ارتش در طول جنگ جهانی دوم کار می‌کرد. او در آن دهه در هیئت اپیدمیولوژیک نیروهای مسلح در ارتباط با تب دانگ فعالیت می‌کرد. در واقع، سال‌های قبل از دستیابی به موفقیت خود در ارتباط با واکسن خوراکی فلج اطفال در اواخر دهه ۱۹۵۰، سابین در حال توسعه یک واکسن برای مبارزه با فشار خاص تب دانگ برای نیروهایی که در جنوب اقیانوس آرام در طول دهه ۱۹۴۰ مستقر بودند تمرکز داشت. به عنوان یک نتیجه از منافع بلند مدت خود در این موضوع، سابین مجذوب تحقیقات در حال ظهور در کوبا شده بود.

سابین در نامه خود به تجا، توضیح داد که او اجازه دسترسی به دریافت گونه‌هایی از ویروس تب دانگ را در اپیدمی سال ۱۹۸۱ کوبا برای مطالعه بیشتر در NIH درخواست کرده بود. موسسه کوری به سرعت مجاز شده بود تا گونه‌های ویروس درخواستی را به چانوک[۲۲]، که یک ستاره در حال افزایش در موسسه ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی در NIH بود ارسال کند. از آنجا که موانع بوروکراتیک ایالات متحده از جمله موانع گمرکی شامل این مسئله می‌شد، سازمان بهداشت پان امریکا توافق کرد به عنوان یک واسطه خدمت کند و حمل و نقل نمونه ویروس تب دانگ به آزمایشگاه چانوک در بتسدا را بر عهده گیرد. چند ماه بعد کوبا در همکاری با سازمان بهداشت پان امریکا و سازمان جهانی بهداشت( WHO) میزبانی اولین دوره بین‌المللی تب دانگ را برعهده می‌گیرد، و یک دوره جدید در همکاری‌های بین‌المللی در ارتباط با پژوهش، آموزش، و نوآوری تب دانگ راه‌اندازی می‌کند.

امروز، دانشمندان و پزشکان کوبایی بیش از سی سال تجربه تحقیقات نوآورانه و کاربردی را در ارتباط با تب دانگ دارند که می‌توانند میوه کار و تجربه خود را با جهان به اشتراک بگذارند. علاوه بر موسسات تحقیقاتی ملی خود کوبا، کوبا همچنین مرکز همکاری‌‌های سازمان بهداشت پان امریکا- سازمان بهداشت جهانی( WHO / PAHO) را برای مطالعات دانگ و ناقل آن، که در موسسه پدرو تروپیکال مدیسینس [۲۳]در هاوانا واقع شده است را در خود جای داده است. دوره‌های کوبا در اموزش تب دانگ، در اصل در سال ۱۹۸۷ راه اندازی شد، و تبدیل به سمینارهای دو هفته دو سال یکبار در یک حوزه چند رشته‌ای جامع که شامل صدها دانشمندان، مقامات بهداشت عمومی، و دیگر کارشناسان از سراسر جهان شد. و آن را تبدیل به یک نقطه کانونی جهانی برای آموزش و تحقیقات تب دانگ کرده است.

زمانی مناسب برای همکاری ایالات متحده-کوبا

تخصص‌ها و منابع کوبایی مانند دوره‌های تب دانگ و مرکز همکاری کوبا (سازمان بهداشت پان امریکا) در سال‌های اخیر به طور فزاینده در آمریکا و فراتر از آن مهم شده‌اند.

با وجود آنکه تا اواسط دهه ۱۹۷۰ تبت دانگ بسیار نادر بود، تب دانگ در طول چند دهه گذشته ظاهر شده و آمریکا در حال حاضر بالاترین میزان بروز سالانه را نسبت به هر منطقه در جهان دارد. پشه Aedes aegypti، که می‌تواند تب دانگ، chikungunya و ویروس تب زرد را انتقال دهد، در هر کشوری در نیمکره غربی به استثنای کانادا و سرزمین اصلی شیلی یافت می‌شود.

ظهور و گسترش تب دانگ فرصت امیدوار کننده برای همکاری‌های دو جانبه میان ایالات متحده و کوبا را به دلایل زیادی فراهم می‌کند. اولین و مهمترین دلیل همجواری است. در سال‌های اخر ۱۸۰۰ و اوایل دهه ۱۹۰۰، بیماری‌های همه‌گیر تب زرد آزادانه و اغلب در سراسر تنگه فلوریدا منتقل می‌شدند. لذا دانشمندان و مقامات بهداشت عمومی در ایالات متحده و کوبا برای همکاری و پژوهش‌های مشترک به ضرورت رسیدند. منطقی که در سال ۱۹۰۰ به استقرار همکاری تحقیقاتی در مورد تب زرد و استقرار کمیسیون رید[۲۴] منجر شد، بیش از یک قرن بعد همچنان معتبر است، به خصوص آنکه آن به تب دانگ و دیگر بیماریهای منتقله مربوط می‌شود.

دوم، تب دانگ در سراسر نیمکره در حال افزایش است دیگر ایالت متحده یک استثنا.نیست. هاوایی شیوع تب دانگ را در سال ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ تجربه کرد، همچنین جنوب تگزاس در سال ۲۰۰۵ و فلوریدا در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ این مسئله را تجربه کردند. افزایش موارد وارداتی و محلی به دست آمده این بیماری باعث شد تا مقامات در مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) تب دانگ را به لیست CDC در شرایط عفونی اخطار دهنده ملی در سال ۲۰۱۰ وارد کنند، در نتیجه اهمیت بیشتری بر نظارت، گزارش، و تشخیص زود هنگام این بیماری قائل شوند. تخصص و تجربه کوبا در مورد این مسائل می‌تواند برای مقامات بهداشت عمومی در ایالات متحده در هر دو سطح محلی و ملی بسیار مفید باشد. علاوه بر این، هر دو کشور از افزایش همکاری‌های دو جانبه در نظارت و گزارش‌دهی بیماری‌های منتقله از حشرات بهره‌مند می‌شوند.

این امر به ویژه برای کنترل تهدید بیماری در حال ظهور مانند chikungunya، که یکی دیگر از ویروس‌های منتقله از پشه است و اخیرا تنها در نیمکره غربی یافت شده قابل توجه است. این بیماری برای اولین بار در سنت مارتین در ماه دسامبر سال ۲۰۱۳ گزارش شده است، chikungunya همچنین در جمهوری دومینیکن در ماه آوریل سال ۲۰۱۴ و در هائیتی در هفته اول ماه مه سال ۲۰۱۴ گزارش شده است. با تعداد انگشت شماری از موارد گزارش در فلوریدا در طول هفته سوم ماه مه سال ۲۰۱۴، مقامات بهداشت عمومی در ایالات متحده به حق از گسترش مداوم این ویروس در امتداد حاشیه شرقی و سرزمین اصلی امریکا ترسیدند. همکاری بلادرنگ حیاتی و کاملا امکان پذیر است.

سوم-به لطف مداخلات موثر- استفاده گسترده از برنامه‌های تهاجمی کنترل بیماریهای منتقله (از جمله استفاده از آفت کشها)، و بهبود بهداشت در مقیاس بزرگ -تب دانگ (و دیگر بیماریهای منتقله) عملا در ایالات متحده از پایان دهه ۱۹۴۰ ناپدید شده بودند. نتیجه این موفقیت‌های اولیه- یعنی چند دهه بدون تب دانگ- در حال حاضر این است که متخصصان پزشکی و مقامات بهداشت عمومی در ایالات متحده به مراتب کمتر با تب دانگ و دیگر بیماری‌های منتقله آشنا هستند. با ظهور آهسته مجدد علائم این بیماری‌ها، کمبود تجربه دست اول توسط محققان CDC در رابطه با مرگ و میر ناشی تب دانگ در ایالات متحده در سال‌های اخیر قابل توجه است. این عدم آگاهی و تجربه در دسترس، خطرناک اما قابل حل است. در اینجا دوباره، افزایش همکاری و تبادل اطلاعات می‌تواند نقش مهمی بازی کند.

دوره‌های تب دانگ که دو سال یکبار در هاوانا ارائه می‌شود، می‌تواند یک منبع عظیم برای دانشمندان و مقامات بهداشت عمومی در ایالات متحده باشد. با این حال، محدودیت‌های کنونی سفر به کوبا و موانع اداری آن، این سفر و شرکت در کنفرانس‌ها یا دوره‌های آموزشی که با حمایت مالی نهادهای کوبایی برگزار می‌شود را برای اغلب شهروندان ایالت متحده پیچیده و غیر ممکن کرده است، چه رسد به مقامات بهداشت عمومی. آسانتر کردن (و حتی تشویق) دانشمندان ایالات متحده و مقامات بهداشت عمومی برای سفر به کوبا و شرکت در دوره‌های تب دانگ، و همچنین دیگر سمپوزیوم علمی کوبا، می‌تواند منافع گسترده برای ایالات متحده به همراه بیاورد.

گشایش‌های سیاسی کوچک و تغییر در سیاست خارجی ایالات متحده در قبال اتحاد جماهیر شوروی برای ایجاد یک روزنه‌ای از فرصت‌ها به گسترش همکاری زیست پزشکی در اواخر دهه ۱۹۵۰ کمک کرد. هیچ رویداد دراماتیک و یا منحصر به فردی وجود نداشت که به طور قابل توجهی در فضای سیاسی گسترده اطراف جنگ سرد تغییری ایجاد کند، اما ذوب شدن کمی از روابط ساخته شده سطح بی سابقه‌ای از مبادلات علمی را ممکن ساخت که مزایای طولانی مدت برای هر دو کشور به همراه داشت. شاید چنین ذوب شدنی بین ایالت متحده و کوبا در حال حاضر در جریان باشد.

سابین نشان داد که در صورتی دولت‌ها در مسیر خود انعطاف نشان دهند، دانشمندان مشتاقانه با یکدیگر در برابر بیماری‌ها همکاری می‌کنند.

سال ۲۰۱۴ بیست و یکمین سالگرد مرگ سابین است، اما مثالی که او چگونه توانست به تقویت همکاری‌های علمی بین‌المللی بپردازد، هنوز هم قابل استفاده و به موقع است. کوبا فرصت مناسبی برای به عمل در آوردن آن است.

منبع: دیپلماسی علم و فناوری

________________________________________________________________________________

پی نوشت ها:

[۹]Vector-Borne

[۱۰]The Government of Cuba will execute, and, as far as necessary, extend the plans already devised, or other plans to be mutually agreed upon, for the sanitation of the cities of the island, to the end that a recurrence of epidemic and infectious diseases may be prevented, thereby assuring protection to the people and commerce of Cuba, as well as to the commerce of the Southern ports of the United States and the people residing therein.”

[۱۱]Randolph Lee Clark

[۱۲]Kari Cantell

[۱۳]Manuel Limonta

[۱۴] the Carlos J. Finlay Prize,

[۱۵] Walter Reed

[۱۶]the Yellow Fever Commission

[۱۷]Ismael Clark,

[۱۸]Gustavo Kouri

[۱۹] the Pedro Kouri Institute of Tropical Medicine

[۲۰] Limonta

[۲۱]Teja

[۲۲]Chanock

[۲۳]the WHO/PAHO Collaborating Center for the Study of Dengue and its Vector, which is located within the Pedro Kouri Institute of Tropical Medicine in Havana.

[۲۴]the Reed Commission