به گزارش عیارآنلاین، محمدجواد دهقانی سرپرست ISC اعلام کرد: دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی کشور در چند سال اخیر فشارهای مختلفی را به دلیل تحریم‌های بین‌المللی تجربه کرده‌اند، اما ظرفیت و توان اعضای هیات علمی کشور مانع از رکورد علمی کشور شده است و رشد علمی ایران در عرصه‌های بین المللی همچنان ادامه دارد.
سرپرست ISC گفت: اطلاعات استخراج شده از پایگاه‌های استنادی اسکوپوس و آی.اس.آی نشان می‌دهد که مشارکت اعضای هیات علمی و پژوهشگران کشور در کنفرانس‌های بین المللی و در نتیجه مقالات ثبت شده در کنفرانس‌ها به شدت کاهش یافته ولی باوجود این کاهش، تعداد مدارک ثبت شده جمهوری اسلامی ایران در مجلات علمی دنیا همچنان روند صعودی طی می‌کند.
دهقانی بر اساس اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی اسکوپوس اظهار داشت: از ابتدای سال ۲۰۱۴ تا ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ جمهوری اسلامی ایران رتبه ۱۶ بین المللی و نیز جایگاه اول منطقه را دارد. بررسی اطلاعات مدارک ثبت شده در این پایگاه از سال ۲۰۰۰ تاکنون نشان می‌دهد که بالاترین جایگاه ایران تا قبل از سال ۲۰۱۴ رتبه ۱۷ بوده است، بنابراین در سال ۲۰۱۴ شاهد صعود یک پله ای علم کشور در سطح بین المللی هستیم. رتبه کشور از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاکنون نیز ۱۶ است.
وی افزود: کمیت تولید علم در پایگاه‌های استنادی بین المللی به دو دسته کلی مجلات و کنفرانس‌ها تقسیم می‌شوند. انتشار نتایج پژوهش‌ها در مجلات به مراتب دشوارتر از کنفرانس‌ها بوده بطوریکه چاپ یک مقاله در یک مجله با ضریب تاثیر بالا ممکن است به بیش از یک سال بینجامد. برخی مجلات نیز بعد از برگزاری یک کنفرانس تعدادی از مقالات را گلچین کرده و در مجلات علمی به صورت ویژه نامه یا اشکال دیگر منتشر می‌کنند. شرکت در کنفرانس‌ها باعث اطلاع از آخرین یافته‌های علمی شده و دامنه تعاملات محققان را گسترش می‌دهد. بنابراین شرکت در کنفرانس علاوه بر آن که به صورت مستقیم و غیر مستقیم موجب افزایش تعداد مقالات در مجلات علمی می‌شود. در سال‌های گذشته بخش قابل توجهی از کمیت تولید علم کشور را تشکیل می‌داده است.
دهقانی در ادامه گفت: بر اساس اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی آی.اس.آی به تاریخ ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ ، وضعیت تولید علم کشور در بخش مجلات معتبر علمی بین المللی همچنان به صورت شتابان در حال افزایش است، اما در مقالات کنفرانس‌ها وضعیت از کاهش شدید تعداد مقالات چاپ شده در مجموعه کنفرانس‌های معتبر بین المللی حکایت دارد. با توجه به اطلاعات آی.اس.آی مدارک ثبت شده جمهوری اسلامی ایران در مجلات علمی دنیا در سال ۲۰۱۱ تعداد ۲۵ هزار و ۳۳۶ مورد بود. این رقم در سال ۲۰۱۲ به ۲۷ هزار و ۱۵۱مدرک و در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ به ترتیب به ۲۸ هزار و ۱۰ و ۲۹ هزار و ۶۸۶ مدرک افزایش یافت که البته طبق تجربیات قبلی از زمان ثبت مدارک شده در پایگاه های استنادی باید گفت که تعداد مدارک کشور در سال ۲۰۱۴ هرچند اندک به طور مجدد افزایش خواهند یافت.
وی تصریح کرد: در نقطه مقابل، سهم کشور از کمیت تولید علم ناشی از مقالات علمی منتشره در کنفرانس‌های معتبر بین المللی مخصوصا در چند سال اخیر در حال کاهش بوده است. براساس مستندات موجود در پایگاه آی.اس.آی تعداد مقالات ثبت شده در کنفرانس‌های مزبور در سال ۲۰۰۸ برابر با ۴ هزار و ۶۸۱ مورد بوده است. این رقم در سال ۲۰۱۱ به ۳ هزار و ۹۶۱ مورد و در سال ۲۰۱۳ به ۲ هزار و ۸۷۰ مورد کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۴ این میزان به کمترین مقدار خود یعنی یک هزار و ۲۸۸ مورد رسیده به طوریکه که از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاکنون تنها ۷۴ مقاله کنفرانس از ایران در پایگاه بین المللی آی.اس.آی ثبت شده است.
* روند تولیدات علم کشور در مجلات علمی دنیا و مقالات کنفرانس‌های علمی بین المللی (آی.اس.آی)
رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: براساس اطلاعات پایگاه آی.اس.آی حدود ۲۷ درصد ( بیست و هفت درصد) تولید علم بین المللی کشور در سال ۲۰۰۸ نتیجه شرکت در کنفرانس‌های بین المللی بوده است. در سال ۲۰۱۱ این سهم به ۱۳٫۵درصد(سیزده و نیم درصد) و در سال ۲۰۱۳ به ۹درصد ( نه درصد) و در سال ۲۰۱۴ به ۴درصد(چهار درصد) تقلیل پیدا کرد. براساس اطلاعات آی.اس.آی از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاکنون سهم مقالات کنفرانس ها از کل مقالات کشور به زیر یک درصد رسیده است.
* درصد تولید علم کشور حاصل از شرکت در کنفرانس‌های بین المللی از کل تولید علم کشور (آی.اس.آی)
دهقانی خاطرنشان کرد: براساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس وضعیت مشابهی در تولید علم کشور مشاهده می‌شود. تعداد مدارکی که توسط اعضای هیات علمی کشور در مجلات معتبر بین المللی منتشر شده اند به ترتیب برای سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ عبارتند از ۳۲۱۵۹ مدرک، ۳۴۵۷۴ مدرک، ۳۶۰۹۷ مدرک و ۳۷۴۰۴ مدرک که نشان از افزایش شتابان تولید علم کشور دارد. براساس مدارک منتشر شده در مجلات بین المللی، سهم تولید علم کشور در هر یک از سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ برابر با (یک و شش دهم درصد)از کل تولید علم دنیا بوده است. در سال ۲۰۱۴ این رقم به (یک و هفت دهم درصد) از کل تولید علم دنیا افزایش یافت که افزایش قابل ملاحظه ای است. از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاکنون نیز سهم تولید علم کشور از کل دنیا (یک و هفت دهم درصد) بوده است.
وی افزود: در مقابل، براساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس در سال ۲۰۱۰ تعداد مقالات ثبت شده کشور در کنفرانس‌های بین المللی ۶۶۹۵ مورد، در سال ۲۰۱۲ برابر با ۵۶۲۷ مقاله، در سال ۲۰۱۳ به ۳۵۶۰ مقاله و در سال ۲۰۱۴ به ۲۵۱۴ مقاله کاهش یافته است. از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاکنون تنها ۲۱۹ مورد مقاله کنفرانس از کشور در سطح بین المللی منتشر و ثبت شده است.
* روند تولید علم کشور در مجلات علمی دنیا و مقالات کنفرانس‌های معتبر بین المللی (اسکوپوس)
سرپرست ISC خاطرنشان کرد: براساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس، در سال ۲۰۱۰ حدود (بیست و سه درصد) کل تولید علم کشور ماحصل شرکت اعضای هیات علمی و پژوهشگران کشور در کنفرانس‌های بین المللی بوده است. همچنین در سال ۲۰۱۱ حدود (هیجده درصد) از کل تولید علم کشور نتیجه مقالات کنفرانس های بین المللی و در سال ۲۰۱۲ این رقم به ( چهارده درصد) کاهش یافت. این روند کاهش مقالات ادامه یافته به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۳ سهم مقالات کنفرانس‌ها از کل تولید علم کشور به ( نه درصد)و در سال ۲۰۱۴ به (شش درصد) کاهش پیدا کرده است. این آمار از ابتدای سال ۲۰۱۵ تاکنون از کاهش شدید سهم مقالات به کمتر از ( دو درصد) خبر می‌دهد.
* درصد تولید علم کشور حاصل از مقالات کنفرانس‌های بین المللی از کل تولید علم کشور (اسکوپوس)
دهقانی در ادامه گفت: متناظر دانستن شمارش تعداد مدارک نمایه شده در پایگاه‌های استنادی با پیشرفت علمی برای علم کشور آفتی بزرگ است. امروزه در سطح بین المللی بر پایه اطلاعات قابل دسترس در پایگاه‌های استنادی، شاخص‌های بسیار پیشرفته‌ای برای سنجش میزان پیشرفت و تعیین نقاط قوت و ضعف علمی تدوین شده و مورد استفاده قرار می گیرند. کمیت تولید علم شرط لازم برای توسعه علمی است، اما به هیچ عنوان شرط کافی نیست.
وی گفت: سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری چهار شاخص مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی و اثرگذاری اقتصادی را در کنار کمیت تولید علم مورد تاکید قرار داده است. یکی از مهمترین بسترها برای سنجش این شاخص‌ها پایگاه‌های استنادی هستند. در همین راستا، یکی از اهداف پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) توسعه و بگارگیری شاخص‌های مناسب‌تر برای اندازه‌گیری میزان توسعه علمی و همچنین تعیین نقاط قوت و ضعف علمی است.
دهقانی به عنوان یک نمونه به کمیت تولید علم کشور سوئیس در پایگاه اسکوپوس اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۱۴ این کشور از لحاظ کمیت تولید علم بعد از ایران و در رتبه ۱۷ دنیا قرار دارد، اما بر اساس اطلاعات پایگاه استنادی اسکوپوس و آی.اس.آی جزو هفت کشور اول دنیا از لحاظ مرجعیت علمی است. از نظر دیپلماسی علمی، بعد از اتریش که در چندین سال اخیر در این حوزه فعال شده است، سوئیس دارای قوی ترین دیپلماسی علمی در جهان است. از لحاظ اثرگذاری اقتصادی، دانشگاه های این کشور ارتباط بسیار موثری با بخش صنعت دارند، به نحوی که انستیتو فناوری فدرال زوریخ در بین دانشگاه های دنیا از همین جهت رتبه ۳۶ را کسب کرده است. بر اساس همین شاخص موسسه پلی تکنیک فدرال لوزان در رتبه ۱۰۳ دنیا قرار دارد یا دانشگاه لوزان از همین حیث در رتبه ۱۶۶ دنیا قرار دارد.
سرپرست ISC ادامه داد: شرکت در کنفرانس‌های بین المللی نه تنها باعث افزایش آمار تولید علم کشور می‌شود، بلکه اعضای هیات علمی را در انجام بهتر پژوهش به واسطه اطلاع از جدیدترین یافته های علمی و درک مسیرهای آینده علم یاری می‌کند. این مسئله در زمینه سفرهای مطالعاتی و علمی نیز صادق است. با توجه به کاهش نسبتا زیاد تعداد مقالات ثبت شده در کنفرانس‌های بین المللی در چند سال اخیر، افزایش آن نیاز به برنامه ریزی دارد.
وی ادامه داد: یکی از دلایل اصلی کاهش تمایل اعضای هیات علمی به شرکت در کنفرانس های بین الملی، امتیاز ناچیز چاپ مقاله کنفرانس‌ها در آیین نامه ارتقا است به طوری که این امتیاز به کمتر از یک سوم امتیاز یک مقاله در مجلات معتبر است. همچنین امتیاز کل چاپ مقاله در مجموعه مقالات کنفرانس‌ها دارای سقف مشخص ( ۲۰ امتیاز) است.
دهقانی اظهار داشت: دلیل دیگر روند کاهشی سهم مقالات کنفرانس ناشی از تغییرات ایجاد شده در نرخ ارزهای خارجی در چند سال گذشته بوده است. برای شرکت در کنفرانس‌های معتبر خارجی هزینه ثبت نام، اخذ ویزا، هزینه بلیط رفت و برگشت، اقامت و سایر موارد بر مبنای ارزهای خارجی محاسبه می‌شود. باید در نظر داشت که نرخ ارز در چند سال اخیر سه برابر شده است. در حال حاضر هزینه شرکت در یک کنفرانس با توجه به کشور محل برگزاری از شصت میلیون ریال تا صد میلیون ریال است و برای برخی از کشورها و شهرها این ارقام بیشتر نیز هستند.
وی تصریح کرد: دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی به دلیل محدودیت مالی امکان تامین کامل اعتبار پژوهشی برای شرکت اعضای هیات علمی در کنفرانس‌های بین المللی را ندارند و لذا مابه التفاوت مربوطه در اکثر مواقع به عهده هیات علمی است. افزایش شرکت در کنفرانس‌ها به معنی حفظ شتاب کمیت تولید علم کشور در این حوزه است، بنابراین پیشنهاد می‌شود که جبران مابه التفاوتی که توسط اعضای هیات علمی پرداخت می‌شود در دستور کار هیات امنای دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی قرار گیرد.
سرپرست ISC در پایان گفت: هسته اصلی سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری، تبدیل علم به ثروت و قدرت ضمن حفظ ارزش‌های اسلامی است. از همین رو، علاوه بر توجه به کمیت تولید علم، راهبرد مدیریت و هدایت این کمیت در راستای تبدیل به فناوری و نوآوری در راستای رفع نیازهای کشور با توجه به آمایش سرزمین و نوآوری باید محوریت یابد.
منبع: فارس
The post تحلیل علمی شتاب کمیت تولید علم شانزدهمین قدرت علمی دنیا و چالش‌های پیش رو appeared first on عیارآنلاین.