سرویس علم و فناوری عیارآنلاین، در پیشبرد اهداف یک جامعه، میزان و کیفیت اثرگذاری همه افراد یکسان نیست. دسته‌ای از افراد جامعه، که به‌اصطلاح «نخبه» نامیده می‌شوند، می‌توانند با تکیه بر تواناییهای بالقوه‌ی خود از یک سو و همچنین تواناییهای اکتسابی خویش از سوی دیگر، گره‌های سخت و پیچیده‌ی علمی و عملی کشور را با هزینه و امکانات کمتر بگشایند و در نتیجه حرکت به سمت تحقق تمدن نوین اسلامی را تسریع نمایند.
«استعداد برتر» یا «استعداد درخشان» به بخشی از افراد جامعه گفته می‌شود که قابلیت بالقوه‌ی بیشتری برای نخبه شدن دارند. به فرآيند پرورش استعدادهای برتر برای رسیدن به مرتبه نخبه‌گی «نخبه پروری» گفته می‌شود. لازم به ذکر است شناسایی و پرورش استعدادهای برتر یا همان نخبگان بالقوه، محدود به دوره سنی خاصی نبوده و بر اساس برخی الگوهای موجود حتی از دوره‌های آغازین زندگی نیز قابل تعریف و برنامه‌ریزی است.
اگر چه زمان شناسایی، روشهای شناسایی و الگوهای پرورش استعدادهای برتر، بسیار متنوع است و هر کدام از این روشها و الگوها موافقان و مخالفان خاص خود را دارند، اما توجه ویژه به نخبگان و برنامه‌ریزی برای پرورش آنان در اغلب کشورهای جهان به‌عنوان موضوعی بسیار مهم و استراتژیک تلقی می‌شود. در ایران نیز به‌نوبه خود به این موضوع توجه شده است، چنانکه مقام معظم رهبری با اشاره به اهمیت بالای این موضوع در اقتدار مادی و معنوی کشور می فرمایند (۱۴ مهر ۸۹): «اعتقاد راسخ من این است که اگر چنانچه بر روی مسئله‌ی علم و فناوری و نخبه‌پروری سرمایه‌گذاری کنیم، حتماً در یکی از بااولویت‌ترین کارها سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.»
علاوه بر نقش آفرینی قابل توجه نخبگان در پیشرفت جامعه که پرداختن به موضوع نخبه‌پروری را مورد توجه قرار می‌دهد، ضرورت تحقق عدالت نیز بار دیگر بر اهمیت این موضوع می‌افزاید. بر اساس «عدالت آموزشی» باید امکانات و شرایطی فراهم گردد تا هر شخص متناسب با استعدادها و توانایی‌هایش پرورش یابد. استعدادهای برتر نیز که از سطح استعدادی بالاتری برخوردارند، برای اینکه متناسب با استعدادهای خویش پرورش یابند می‌بایست مورد توجه ویژه قرار گیرند.
به‌منظور سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای پرورش استعدادهای برتر توجه دقیق به دو موضوع بسیار مهم است؛ اول آنکه برنامه آموزش و پرورش همگانی با توجه به ویژگی‌های مشترک اکثریت دانش‌آموزان و پاسخگویی به نیازهای طیف میانه از ایشان تدوین میگردد. دیگر اینکه استعدادهای برتر – همان‌طور که از نام آن پیداست – این ظرفیت را دارند تا در صورت فراهم شدن زمینه مناسب با سرعت و کیفیت بالاتری از روند معمول افراد، مراحل پیشرفت را طی نمایند. با توجه به این دو موضوع، برنامه‌ریزی برای فراهم نمودن نوع متفاوتی از آموزش و پرورش ویژه استعدادهای برتر ضروری می‌نماید.
جمهوری اسلامی ایران نیز به‌نوبه خود به این موضوع مهم توجه نموده است. چند سال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۶ با تلاش‌های آقای دکتر اژه‌ای، «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان» که قبل از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۵ تأسیس شده بود، مجدداً احیا گردید و وظیفه شناسایی و پرورش استعدادهای درخشان را بر عهده گرفت. این سازمان مدت ۲۳سال در جهت تحقق اهداف تعیین شده خود تلاش نمود تا نهایتاً در سال ۱۳۸۹ هیئت امنای آن ملغی گردید و شورای مشترک سیاستگذاری با عنوان «دانش‌پژوهان جوان» جایگزین آن شد. برنامه‌ریزی برای مدارس وابسته به سمپاد، بر عهده «مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان» قرار گرفت. همچنین در سال ۱۳۸۳ با توصیه‌ها و تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر توجه ویژه به نخبگان، «بنیاد ملی نخبگان» به‌عنوان نهاد سیاستگذار در عرصه نخبگان، ذیل معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور تأسیس گردید.
لذا هم اکنون دو نهاد «مرکز پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان» و «بنیاد ملی نخبگان» وظایف تعریف شده‌ی مهمی در جهت امر نخبه پروری در کشور را بر عهده دارند؛ همچنین در سال ۱۳۹۱ نیز سندی بالا دستی با نام «سند راهبردی کشور در امور نخبگان» در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده است که بندهایی در ارتباط با این موضوع دارد. اینکه این دو نهاد مهم در تحقق اهداف تعیین شده خود چه میزان موفق بوده‌اند و همچنین بررسی تجربیات تلخ و شیرین این دو نهاد که می‌بایست برای تصمیم‌گیری‌های آتی در این عرصه مورد توجه قرار گیرند از جمله موضوعاتی است که باید به آن‌ها پرداخت.
در سال‌های اخیر با توجه به عزم مردم ایران و نظام جمهوری اسلامی ایران برای کسب جایگاه نخست در منطقه تا سال ۱۴۰۴ و همچنین با عنایت به قله‌های بلند علمی و عملی که مقام معظم رهبری برای کشور ترسیم نموده‌اند، توجه ویژه به موضوع مهم پرورش «نخبگان» بیش از پیش جلوه‌گر میگردد. از این رهگذر ضرورت دارد فراز و نشیبهایِ عرصه نخبه‌پروری و سیاستگذاری برای آن مورد واکاوی و بازنگری قرار گیرد تا با توجه به تجربیات گذشته تصمیمات مقتضی با شرایط حال حاضر اتخاذ گردد.
همچنین ضرورت دارد علاوه بر پرداختن به دو نهاد مذکور، دست به بررسی‌های کلان‌تری زده و از منظری راهبردی چشم اندازی برای نظام نخبگانی مطلوب ترسیم و با توجه به تهدیدها و فرصتها، و نقاط قوت و ضعف فعلی، برای تحقق چشم انداز مطلوب کشور سیاستگذاری شود.
The post نقش پرورش استعدادهای برتر در تحقق چشم انداز مطلوب کشور appeared first on عیارآنلاین.