به گزارش عیارآنلاین، اولین پنل از سلسله نشست‌های «گفتمان مدیریت و سیاست‌گذاری علم و فناوری»-که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری توسط دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف برگزار می‌شود- با حضور آقایان، دکتر مردوخی (اقتصاددان و از نخبگان قدیمی سازمان مدیریت) دکتر محجوبی (دکترای مدیریت نوآوری در بنگاه از دانشگاه تگزاس با سوابق کارهای فنی و مشاوره مدیریتی در حوزه نوآوری و کارآفرینی)، دکتر مرادی (دکترای فلسفه از دانشگاه برلین، محقق و معلم فلسفه و مشاور در حوزه مسکن و شهرسازی) و دکتر تقوی (دکترای فلسفه علم و عضو هیئت‌علمی دانشگاه شریف، محقق و مدرس دوره‌های فلسفه تکنولوژی و آینده‌پژوهی) برگزار شد.
اقتصاد نفتی ما را به واردات ماشین آلات سوق داد
دکتر مردوخی با اشاره به اینکه در تاریخ توسعه اقتصادی ایران همواره فناوری‌های مهمی وجود داشته است، افزود: مسئله فرهنگی ما در توسعه فناوری شیفتگی به سخت‌افزار و گسست از تاریخ توسعه اقتصادی خودمان است. در سده‌های اخیر نوعی گسست اتفاق افتاد و ما دچار یک دوره تاریک در فناوری شدیم.
وی گفت: به خاطر اقتصاد نفتی، همه تمرکز ما روی ماشین قرار گرفت. اقتصاد نفتی و دلارهایش به ما اجازه داد تا به‌راحتی به خرید و واردات ماشین اقدام کنیم و پس‌ازآن با ایجاد دانشگاه‌های فنی افرادی را برای بهره‌برداری از ماشین تربیت کنیم. اما تکنولوژی در غرب در چرخه‌های اقتصادی قرار دارد. به‌عنوان‌مثال نهادهای تأمین مالی در غرب نسبت به توسعه تکنولوژی بی‌تفاوت نیستند و دائماً نوآوری‌هایی در آن‌ها برای پشتیبانی از چرخه اقتصادی توسعه تکنیکی ایجاد می‌شود. مانند سرمایه‌گذاری مخاطره پذیر، سرمایه‌گذاری توده‌ای و …
مسأله ما تسلط بر تکنولوژی نیست بلکه مسئله اصلی ما نوآوری و تجاری سازی است
دکتر محجوبی با تمرکز بر درک مدیریتی از مسئله فرهنگی توسعه فناوری گفت: مسأله ما تسلط بر تکنولوژی نیست بلکه مسئله اصلی ما نوآوری و تجاری سازی است. ما در سال های ۱۸۰۰ میلادی در آب دادن فولاد، فورج و تزیین طلا برای تولید شمشیر نبوغ بالایی داشتیم اما احتمالاً به خاطر شکست هایی که در جنگ با روس اتفاق افتاد دچار شیدایی نسبت به تکنولوژی غربی شدیم.
همه مسأله در پول نفت نیست در کشورهایی نظیر ترکیه نیز وضع بر همین منوال است.
تجاری‌سازی نوآوری چهار بخش مهم دارد: (۱) نوآوری فناوری (۲) نوآوری در بازار/مشتری (۳) نوآوری اجتماعی (رهبری) (۴) توسعه نیروی انسانی (خلاقیت). این چهار بخش در تعامل پیوسته به سر می‌برند و شناخت رابطه بین این چهار بخش، پیش نیاز موفقیت در یک برنامه تجاری‌سازی است. در یک برنامه اجرایی تجاری‌سازی نوآوری باید همزمان به نقش هر چهار بخش و ارتباط بین آن‌ها توجه کرد. تمرکز بر فناوری بدون توجه به بخش‌های اجتماعی و فردی و بازار مثل محدود کردن یک کوه یخ به قسمت نوک آن است.
باید به جنبه های نرم افزاری و اجتماعی تکنولوژی هم توجه کنیم
دکتر تقوی نیز اشاره به دو مفهوم «سیستم های اجتماعی – فنی» و «ساختار لایه ای واقعیت اجتماعی» افزودند: مسأله فرهنگی توسعه فناوری در کشور ما ذهن سخت افزار اندیشی است که نمی تواند به ملاحظات اجتماعی توسعه فناوری توجه کند. مصنوعات تکنیکی، طبیعتی دوگانه دارند: ۱- طبیعتی مادی که بر اساس قوانین علمی شکل گرفته است و ۲- طبیعتی اجتماعی که آن «شیر علم» را به حرکت در می آورد.
جنبش نرم‌افزاری که چند سال پیش در کشور مطرح شد نشان دهده این مسئله است که تنها توجه کردن به جنبه های سخت و فیزیکی تکنولوژی کافی نیست و بایستی در جنبه‌های نرم‌افزاری و اجتماعی آن نیز وارد شویم.
وقتی از ماهیت اجتماعیِ فناوری غفلت کنیم بالتبع سراغ اصلاح ساختارهای اجتماعی مؤثر بر توسعه فناوری نخواهیم رفت. همه میدانیم که عوامل فرهنگی و اجتماعی در تکنولوژی موثرند اما نکته مهم این است که این عوامل از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوتند.
به عنوان نمونه آشفتگی ما در به کارگیری و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات (که امروز یک سیاست می خواهد فیلتر کند و یک سیاست می خواهد فیلتر را بشکند) ریشه در مسأله هایی دارد که نظام ارزشی ما با آن روبروست. توسعه تکنولوژی به شیوه خاص همواره از نظام ارزشی ریشه می گیرد. باید تشخیص دهیم چه عواملی در ایران میتوانند در توسعه تکنولوژی موثر باشند. توسعه تکنولوژی به روش آمریکایی از یک انتخاب ارزشی نشات گرفته است. باید به این سوال پاسخ دهیم که آیا این ارزشها با فرهنگ و جامعه ما همخوانی دارد؟ و ما هم باید این انتخابهای ارزشی را تعیین کنیم که متاسفانه تاکنون این کار را انجام ندادیم.
دانشگاه در کشور ما مدرسه است نه دانشگاه
دکتر مرادی مسائل اساسی که گریبان گیر توسعه تکنولوژی در ایران شده است گفت: توسعه تکنولوژی در غرب به کمک تحولی که در منطق اتفاق افتاد پدید آمد. در تمدن غربی درک از طبیعت تغییر کرد و طبیعت از امری داده شده به امری که توسط انسان برساخته می شود تبدیل شد. دیگر این انسان است که طبیعت را بر می سازد و به هر شکلی که خواست در می آورد.
وی همچنین زوال تفکر مفهومی در ایران را ریشه مشکلات توسعه فناوری در ایران دانست و افزود: یکی از ویژه گی‌های تفکر مفهومی این است که از بطن یک فاعل مشخص ، اصلی را مبنا قرار می دهد و از آن مبنا در یک روند منطقی مفاهیم را استناج می‌کند و چنانچه نیاز به مفاهیم نو باشد، منطق، حدود، دامنه وچگونگی شکل‌گیری و بسط مفهوم جدید را توضیح می‌دهد. این فرایند در مورد تئوری‌های توسعه در ایران شکل نگرفته است. ما چون فیلسوف نداریم نمی توانیم مفاهیم را تولید و بازتولید کنیم.
مرادی ادامه داد: مسأله سوم که در واقع محل بروز دو مسأله قبل است، ضعف نهاد علم در کشور ماست. از نگاه ایشان دانشگاه در کشور ما مدرسه (school) است نه دانشگاه (univercity). دانشگاه یعنی جایی که توانایی بازاندیشی در تجربیات را دارد. دانشگاه های فنی ما «دانشگاه علوم فنی» نیستند. دانشگاه علوم فنی یعنی جایی که می تواند عمل را به تئوری تبدیل کند. سازمان دانشی ما روی عمل تأکید دارد نه روی پژوهش و مفاهیم.
The post درک‌های سه‌گانه از مسئله فرهنگی توسعه فناوری در ایران appeared first on عیارآنلاین.